Externe Bijdrage Partner 9 jul 2025, 07:14

Leestijd: 4 minuten

Terugvalpreventie: hoe kan ik terugval in mijn verslaving voorkomen?  

Een verslaving is voor het leven. Die uitspraak heb je vast al eerder gehoord. Toch is dit niet helemaal correct. Het klopt inderdaad dat een verslaafde meestal ook verslavingsgevoelig zal blijven en dat je moet blijven letten op de signalen van een mogelijke terugval.

Toch betekent dit niet dat je nooit volledig kunt herstellen. Er zijn genoeg ex-verslaafden die al tientallen jaren nuchter zijn. Herstel is echt mogelijk.  

Het hebben van een teruval

Vooral de eerste jaren na het afkicken kunnen lastig zijn. Een terugval ligt dan ook regelmatig op de loer. Maar hoe ga je daarmee om? Laat je dit boven je hoofd hangen als een zwaard van Damocles? Of ga je hier actief stappen tegen nemen?  

Beschouw het als een leerproces  

Sommige mensen beschouwen een terugval direct als de ergste fout die ze kunnen maken. Na al die tijd dat ze nuchter waren. Na die lange periode in verslavingsklinieken. En dan toch weer in hetzelfde gedrag terugvallen. Dan heeft toch niets meer zin? En kan je net zo goed weer terugvallen in je gehele verslaving. Dit is de grootste fout die je kunt maken in jouw gedachtegang.  
 
Een terugval betekent niet direct het einde van jouw herstel. Het gaat er vooral om hoe je het daarna weer oppakt. Als je denkt dat nu direct alles voor niets is, dan is dit ook eigenlijk zo. Want je vervalt dan weer compleet terug. Maar het is geen einde. Beschouw het als een leerproces.  
 
Probeer voor jezelf op een rijtje te zetten wat er is misgegaan. Waarom voelde je de drang om weer te gebruiken? Kwam dit door mensen uit je omgeving? Werd je verslaving getriggerd door een bepaalde situatie of negatieve emoties? Dit kan van alles zijn. Zelfs verveling kan een rol spelen. Bedenk nu ook wat je anders had kunnen doen. Bijvoorbeeld een telefoontje naar je behandelaars of naar iemand uit je naaste omgeving.  
 
Een terugval kan in deze situatie dus juist enorm helpend zijn. Het leert je jouw patronen beter te doorgronden. Als je hier extra op gaat letten, kan je een terugval in de toekomst juist weer voorkomen. 

Een terugval herkennen  

Het is vooral belangrijk om een terugval te herkennen nog voordat je hierin echt doorslaat. Dus welke signalen duiden op een terugval? Nog voordat je écht weer een middel gebruikt. Dit kan bijvoorbeeld onrust zijn, verveling, verdriet of een boos gevoel. Misschien heb je wel de neiging om voor een terugval altijd impulsieve acties te ondernemen of andere bepaalde gedragingen te herhalen. Als je deze voor jezelf in kaart brengt, kan je ook eerder ingrijpen nog voordat de echte terugval toeslaat. Als je op dit soort momenten al de situatie weet om te buigen, is dit ongelooflijk waardevol.  

Zorg voor een vangnet   

Ben je bang om weer terug te vallen in oude patronen? Dan is het goed om te weten dat er in dit soort situaties altijd wel plekken zijn waar je heen kan. Of mensen die je kunt bellen. Het is belangrijk om een zogenaamd vangnet te hebben in dit soort noodsituaties. Dit kan bijvoorbeeld een lijst met telefoonnummers van dierbaren zijn. Zorg ervoor dat deze mensen op de hoogte zijn van hun rol in een dergelijke situatie. Ze kunnen bijvoorbeeld voor afleiding zorgen, gewoon een luisterend oor bieden of zelfs even langskomen.  
Vind je het lastig om telefonisch te bespreken wat er is? Spreek dan eventueel een code of een hulpwoord af. Dit kan je dan appen in geval van nood.  
 
Een dergelijke lijst is altijd handig. Zelfs als je hoopt of denkt er nooit gebruik van te maken. Het geeft je een gevoel van veiligheid. Het gevoel dat je opgevangen zal worden. Zelfs als het compleet mis dreigt te gaan.  

Start therapie voor onderliggende problematiek 

Wat veel mensen niet beseffen is dat een verslaving vaak enkel de top van een ijsberg is. Het is hetgeen wat het meeste opvalt. Wat zichtbaar is voor de buitenwereld. Wat daaronder afspeelt is minder duidelijk, maar wel vaak het gevaarlijkste deel.  
 
Veel verslavingen ontstaan namelijk door onderliggende problematiek. Denk bijvoorbeeld aan depressies of trauma’s. Om dan te kunnen omgaan met de situatie, heb je een eigen copingsmechanisme bedacht. Een manier om je eigen te beschermen. Dat was heel dapper en misschien op dat moment ook hard nodig. Nodig om jezelf voor erger te beschermen.  
 
Nu is echter het moment gekomen om dat copingsmechanisme los te laten en gezondere manieren te gebruiken om met situaties en gevoelens om te gaan. Als de onderliggende problemen echter niet worden opgelost en enkel het topje van de ijsberg wordt behandeld, is de kans op terugval erg groot. Zorg er daarom ook voor dat je therapie volgt om die problemen bloot te leggen en zo een effectievere behandeling te genieten.